คำถามยอดฮิตเกี่ยวกับโรคไตที่คุณควรรู้!

โรคไตคืออะไร และเกิดจากอะไรได้บ้าง?

ตอบ: โรคไตคือภาวะที่ไตไม่สามารถทำงานได้อย่างปกติในการกรองของเสียและสารพิษออกจากเลือด รักษาสมดุลของเหลวและแร่ธาตุในร่างกาย และควบคุมความดันโลหิต โดยโรคไตสามารถแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักๆ คือ โรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease - CKD) และโรคไตวายเฉียบพลัน (Acute Kidney Injury - AKI)

โรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease - CKD) เกิดขึ้นเมื่อการทำงานของไตลดลงอย่างต่อเนื่องและไม่สามารถฟื้นตัวได้ โดยมักจะเกิดจากโรคประจำตัวหรือภาวะที่ทำให้เกิดการทำลายไตเรื้อรัง เช่น

• โรคเบาหวาน

• ความดันโลหิตสูง

• การอักเสบของไต

• โรคทางพันธุกรรม เช่น โพรงปัสสาวะเรื้อรัง

โรคไตวายเฉียบพลัน (Acute Kidney Injury - AKI) เกิดขึ้นเมื่อการทำงานของไตลดลงอย่างรวดเร็วในระยะเวลาสั้นๆ ซึ่งอาจเกิดจากปัจจัยต่างๆ เช่น

• การขาดน้ำอย่างรุนแรง

• การติดเชื้อรุนแรง

• การบาดเจ็บหรือการผ่าตัดใหญ่

• การใช้ยาหรือสารพิษที่ทำลายไต

อาการเบื้องต้นอะไรบ้างที่บ่งบอกว่าเราจะเป็นโรคไต?

ตอบ: อาการเบื้องต้นของโรคไตที่พบบ่อยมีดังนี้:

• เหนื่อยล้าและอ่อนเพลีย: ความรู้สึกเหนื่อยล้าอย่างต่อเนื่องแม้จะพักผ่อนเพียงพอแล้ว

• ปัสสาวะผิดปกติ: การเปลี่ยนแปลงในปริมาณหรือความถี่ของการปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะบ่อยขึ้น หรือปัสสาวะน้อยลง

• ปัสสาวะมีฟอง: ปัสสาวะที่มีฟองมากเกินไป อาจบ่งบอกถึงการที่โปรตีนหลุดออกมากับปัสสาวะ

• บวม: การบวมที่เท้า ข้อเท้า ขา หรือมือ

• อาการคันหรือผิวแห้ง: ผิวหนังแห้งหรือคัน

• เบื่ออาหารหรืออาการคลื่นไส้: การสะสมของของเสียในเลือด

• หายใจลำบาก: การสะสมของของเสียและของเหลวในร่างกาย

• ความดันโลหิตสูง: ความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้

• ปวดหลังหรือด้านข้าง: อาการปวดที่หลังหรือด้านข้างบริเวณที่ไตตั้งอยู่

• ความเข้มของปัสสาวะเปลี่ยนไป: ปัสสาวะที่มีสีเข้มกว่าปกติหรือมีเลือดปน

ชอบกินเค็ม รสจัดประจำ จะเป็นโรคไตจริงหรือไม่?

ตอบ: การกินอาหารที่มีรสเค็มและรสจัดเป็นประจำอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคไตได้จริง โดยมีเหตุผลดังนี้:

• การบริโภคเกลือสูง: การบริโภคเกลือมากเกินไปทำให้ระดับโซเดียมในเลือดสูงขึ้น ซึ่งสามารถเพิ่มความดันโลหิตสูง ความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเป็นโรคไต

• การเก็บน้ำในร่างกาย: การบริโภคเกลือมากเกินไปทำให้ร่างกายเก็บน้ำมากขึ้น ซึ่งนำไปสู่การบวมและเพิ่มภาระงานของไต

• การอักเสบและการทำลายไต: อาหารที่มีรสจัดมากๆ มักมีสารเคมีและสารปรุงรสต่างๆ ซึ่งบางชนิดอาจเป็นพิษต่อไตหรือทำให้เกิดการอักเสบที่ไต

• การบริโภคโปรตีนสูง: อาหารรสจัดมักประกอบด้วยเนื้อสัตว์หรือโปรตีนจากสัตว์ในปริมาณมาก การบริโภคโปรตีนสูงสามารถเพิ่มภาระงานของไตในการกรองของเสียจากโปรตีน

เป็นโรคไตต้องฟอกไตทุกคนไหม?

ตอบ: ไม่ใช่ทุกคนที่เป็นโรคไตต้องฟอกไต การฟอกไตเป็นการรักษาสำหรับผู้ป่วยที่มีการเสื่อมสภาพของไตอย่างรุนแรงจนไม่สามารถทำงานได้อย่างปกติ และมีของเสียสะสมในร่างกายจนเป็นอันตรายต่อชีวิต การตัดสินใจในการล้างไตขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ระดับการทำงานของไต (glomerular filtration rate - GFR) อาการที่เกิดขึ้น และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย

การดูแลสุขภาพไตให้แข็งแรงต้องทำอย่างไรบ้าง?

ตอบ: การดูแลสุขภาพไตให้แข็งแรงมีหลายวิธีที่คุณสามารถปฏิบัติได้ ได้แก่:

• ดื่มน้ำให้เพียงพอ: การดื่มน้ำเพียงพอช่วยให้ไตสามารถขับของเสียออกจากร่างกายได้ดีขึ้น ควรดื่มน้ำอย่างน้อย 8 แก้วต่อวัน

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เลือกอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน ลดการบริโภคอาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น เกลือ และอาหารที่มีโปรตีนมากเกินไป

• ควบคุมความดันโลหิต: ความดันโลหิตสูงสามารถทำให้ไตเสียหายได้ ควรตรวจวัดความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอและควบคุมให้เป็นปกติ

• ควบคุมน้ำหนัก: รักษาน้ำหนักให้อยู่ในช่วงที่เหมาะสม

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายช่วยเสริมสร้างสุขภาพโดยรวมและควบคุมน้ำหนัก

• หลีกเลี่ยงการใช้ยาเกินขนาด: การใช้ยาแก้ปวดหรือยาต้านการอักเสบไม่สเตียรอยด์ (NSAIDs) มากเกินไปอาจทำให้ไตเสื่อมได้

• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: การตรวจสุขภาพไตเป็นระยะช่วยให้สามารถตรวจจับปัญหาได้แต่เนิ่นๆ

• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป: การสูบบุหรี่และการดื่มแอลกอฮอล์มีผลเสียต่อไต

การดูแลสุขภาพไตเป็นเรื่องสำคัญที่ควรใส่ใจในชีวิตประจำวัน ด้วยการปรับพฤติกรรมการกิน การออกกำลังกาย และการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ คุณสามารถช่วยให้ไตทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและลดความเสี่ยงในการเป็นโรคไตได้

ข้อมูลสุขภาพจาก พญ.วิจิตรา เทียรเดช อายุรแพทย์โรคไต