เทคโนโลยีทางการแพทย์ในปัจจุบันเจริญก้าวหน้ามาก ทำให้การตรวจวินิจฉัยสุขภาพทารกในครรภ์แม่นยำมากขึ้น ส่วนหนึ่งที่แพทย์นิยมใช้ตรวจหาความผิดปกติของทารกในครรภ์ คือ การทำอัลตราซาวนด์คุณแม่ตั้งครรภ์ทุกคนควรได้รับการทำอัลตราซาวนด์ ทุกไตรมาส หรืออย่างน้อย 2 ครั้งตลอดการตั้งครรภ์ การทำอัลตราซาวนด์มีข้อควรรู้ ที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน
อัลตราซาวนด์ขณะตั้งครรภ์มีข้อควรรู้ดังนี้
-
อัลตราซาวนด์ทารกในครรภ์สามารถทำได้ 2 ทาง คือ ผ่านทางหน้าท้องและผ่านทางช่องคลอด
-
การทำอัลตราซาวนด์สามารถทำได้เลยไม่ต้องงดน้ำงดอาหาร
-
การทำอัลตราซาวนด์ไม่สร้างความเจ็บปวดให้แก่มารดาและทารกในครรภ์
-
การทำอัลตราซาวนด์ 2 มิติ 3 มิติ และ 4 มิติ สามารถเก็บภาพนิ่งไว้เป็นที่ระลึกได้
-
การทำอัลตราซาวนด์ 4 มิติ สามารถเก็บภาพภาพเคลื่อนไหวไว้เป็นที่ระลึกได้ (บางโรงพยาบาลแบบ 2 และ 3 มิติ เก็บภาพเคลื่อนไหวได้เช่นกัน ขึ้นอยู่กับความทันสมัยและรุ่นของเครื่องทำอัลตราซาวนด์ที่โรงพยาบาลนั้นๆใช้อยู่ )
-
การทำอัลตราซาวนด์ผ่านทางช่องคลอดให้ความแม่นยำสูงกว่าทางหน้าท้อง ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ว่าควรเลือกใช้วิธีไหนกับแม่ตั้งครรภ์แต่ละคน
-
การทำอัลตราซาวนด์ มีหลายชนิด ได้แก่ อัลตราซาวนด์ 2 มิติ 3 มิติ 4 มิติ ให้ความคมชัดแตกต่างกันตามลำดับ
-
การทำอัลตราซาวนด์นิยมทำหลังอายุครรภ์ 8 สัปดาห์ เพราะรูปร่างภายนอกของตัวอ่อน โค้งงอแล้ว มีการเปลี่ยนแปลงไปจนมีลักษณะคล้ายมนุษย์ เมื่ออายุครรภ์ครบ 8 เต็ม
-
การทำอัลตราซาวนด์เพื่อดูเพศทารก สามารถทำได้ หลัง 12 สัปดาห์ ในช่วงอายุครรภ์ 12 สัปดาห์นี้ จะมีการสร้างเนื้อกระดูก และการพัฒนาของนิ้วมือและนิ้วเท้า ผิวหนัง เล็บและเส้นขน อวัยวะเพศภายนอกเริ่มแยกได้ว่าเป็นชายหรือหญิง แต่อาจยังตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์ไม่ชัดเจน
-
การทำอัลตราซาวนด์เพื่อดูเพศทารก ชัดเจนในช่วงอายุครรภ์ 16 สัปดาห์ขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับท่าของทารกในครรภ์และประสบการณ์ของแพทย์แต่ละคน
-
การทำอัลตราซาวนด์ ไม่ได้ทำเพื่อดูเพศทารกเพียงอย่างเดียวตามที่หลายคนเข้าใจผิด เเพทย์ทำอัลตราซาวนด์เพื่อตรวจหาความผิดปกติของทารกในครรภ์แต่ละไตรมาส
-
ไตรมาสแรก จะทำการตรวจอัลตราซาวนด์ในช่วงอายุครรภ์ 11 – 13 สัปดาห์ เป็นการตรวจเพื่อยืนยันอายุครรภ์ โดยการวัดความยาวตั้งแต่ศีรษะถึงกระดูกก้นกบ ทำให้ทราบกำหนดวันคลอดที่แน่นอนในมารดาที่จำประจำเดือนไม่ได้
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสแรก สามารถใช้ตรวจคัดกรองทารกกลุ่มอาการดาวน์ได้ โดยการวัดความหนาของต้นคอทารกและดูกระดูกบริเวณดั้งจมูกของทารก ร่วมกับการตรวจสารชีวเคมีในเลือดมารดา ทำให้เพิ่มความแม่นยำในการวินิจจัยทารกกลุ่มอาการดาวน์ได้อีกด้วย
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 2 จะตรวจตั้งแต่อายุครรภ์ 18 – 22 สัปดาห์ เพื่อยืนยันอายุครรภ์ในมารดาที่มาฝากครรภ์ช้า และไม่ได้รับการตรวจตั้งแต่ในไตรมาสแรก
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 2 สามารถตรวจอวัยวะต่างๆ เช่น สมอง กระดูกสันหลัง หัวใจ ตับ ไต ตรวจดูตำแหน่งรกและปริมาณน้ำคร่ำ
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 2 สามารถตรวจการไหลเวียนโลหิตของเส้นเลือดที่มาเลี้ยงมดลูกซึ่งเชื่อมต่อมายังทารก (ซึ่งหากพบความผิดปกติอาจทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตสูงระหว่างตั้งครรภ์หรือครรภ์เป็นพิษและภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์)
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 2 ในมารดามีประวัติคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ก่อน แพทย์จะทำการวัดวัดความยาวของปากมดลูกในช่วงอายุครรภ์นี้ผ่านเครื่องอัลตราซาวนด์ เพื่อทำนายในการที่จะเกิดการคลอดก่อนกำหนดซ้ำ เพื่อให้การป้องกันไม่ให้เกิดภาวะคลอดก่อนกำหนด
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 3 จะทำในช่วงอายุครรภ์ 28 – 32 สัปดาห์ เพื่อตรวจดูพัฒนาการของทารกในครรภ์
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 3 สามารถตรวจดูอัตราการเจริญเติบโตของทารก ซึ่งโดยปกติภาวะทารกเติบโตช้าจะสามารถตรวจพบได้ในไตรมาสที่ 3 นี้
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ในไตรมาสที่ 3 สามารถตรวจการเจริญเติบโตของกระดูกของทารกได้ ซึ่งจะเป็นการวินิจฉัยความผิดปกติของกระดูก เช่น คนแคระ กระดูกบางผิดปกติ แขน-ขาสั้น มือหรือเท้าอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น เท้าปุก ได้
-
การตรวจอัลตราซาวนด์บ่อยๆมีอันตรายหรือไม่ คำตอบคือ ไม่มีอันตราย การทำอัลตราซาวนด์มีค่าใช้จ่ายสูง หากมีกำลังทรัพย์เพียงพอสามารถทำได้บ่อยๆตามต้องการ
-
การตรวจอัลตราซาวนด์ที่แพทย์ไม่ได้วินิจฉัยว่าจำเป็นต้องตรวจ แม่ตั้งครรภ์ต้องชำระค่าใช้จ่ายเอง (ในกรณีฝากครรภ์ รพ.รัฐบาล) และอาจต้องทำการตรวจเองนอกโรงพยาบาล ตามคลินิกหรือโรงพยาบาลเอกชนแห่งอื่น
-
การตรวจอัลตราซาวด์มีความผิดพลาดไหม คำตอบคือ อาจมีความผิดพลาดเกิดขึ้นได้
-
การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตราซาวนด์อวัยวะของทารกไม่ได้สร้างเสร็จสมบูรณ์ในท้อง ความผิดปกติจึงอาจเกิดตอนหลังคลอดก็ได้
-
การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตราซาวนด์ อวัยวะบางอย่างมีขนาดเล็กมาก เช่น นิ้วมือนิ้วเท้านิ้ว ถ้าเด็กไม่กางแพทย์อาจมองไม่เห็น หรือกรณีถ้าหัวใจเล็กกว่าครึ่งเซนติเมตร แพทย์อาจมองไม่ชัดเจนได้
-
การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตราซาวนด์ อวัยวะของทารกในครรภ์กับนอกครรภ์ไม่เหมือนกัน การดูผ่านอัลตราซาวนด์เป็นการดูโครงสร้างโดยรวม ไม่ได้ดูการทำงานของอวัยวะนั้นๆ เช่น ถ้าตรวจพบกระเพาะปัสสาวะของทารก ก็แสดงว่าไตมีการทำงานถึงมีปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะ เป็นต้น
-
การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตราซาวนด์ ขึ้นอยู่กับประสบการณ์และความเชี่ยวชาญของแพทย์แต่ละคนด้วย
การทำอัลตราซาวนด์ไม่ใช่เรื่องน่ากลัวอย่างที่คุณแม่ตั้งครรภ์หลายคนกำลังคิดอยู่ วัตถุประสงค์การทำอัลตราซาวนด์แต่ละช่วงอายุครรภ์นั้นแตกต่างกันออกไป หากมีข้อสงสัยเกี่ยวการทำอัลตราซาวนด์ ควรปรึกษาสูติแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน