สำหรับคุณแม่หลังคลอด หนึ่งในกิจวัตรประจำวันที่หลีกเลี่ยงไม่ได้คือการอุ้มลูก ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้หลายชั่วโมงต่อวัน ท่าทางในการอุ้มที่ไม่ถูกต้อง การใช้งานซ้ำ ๆ หรือการให้นมลูกในท่าที่ไม่เหมาะสม อาจทำให้เกิดอาการปวดไหล่ ปวดสะบัก หรือแม้กระทั่งเอ็นอักเสบเรื้อรัง และยิ่งหากปล่อยไว้นานโดยไม่แก้ไข อาการอาจลุกลามจนมีผลต่อกิจวัตรประจำวันและคุณภาพชีวิตในระยะยาวได้
สาเหตุที่ทำให้คุณแม่อุ้มลูกแล้วปวดไหล่
- Overuse Syndrome: การใช้งานกล้ามเนื้อเดิมซ้ำ ๆ เช่น กล้ามเนื้อ rotator cuff, trapezius และ deltoid
- ท่าทางผิด: การอุ้มลูกโดยยกไหล่สูง งอข้อศอก หรือบิดลำตัว
- กล้ามเนื้อไม่สมดุลหลังคลอด: กล้ามเนื้อแกนกลางลำตัวและสะบักไม่แข็งแรง
- ท่าทางขณะให้นมบุตร: นั่งหลังค่อม ไหล่ห่อ
อาการที่พบบ่อย
- ปวดตึงบริเวณหัวไหล่หรือสะบัก
- รู้สึกเมื่อยล้าเรื้อรังในแขนข้างที่ใช้อุ้มลูกบ่อย
- ขยับไหล่แล้วมีเสียงดังคลิก หรือรู้สึกติดขัด
- ยกแขนขึ้นสูงได้ไม่สุด โดยเฉพาะเวลาสระผม หวีผม
แนวทางการรักษาและฟื้นฟูเบื้องต้น
การรักษาอาการปวดไหล่จากการอุ้มลูกต้องใช้แนวทางแบบองค์รวม โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อฟื้นฟูสมดุลของกล้ามเนื้อและลดภาวะอักเสบ ได้แก่
1.การปรับท่าทางการอุ้มลูกและให้นม
- ควรนั่งพิงพนัก มีหมอนรองข้อศอกหรือรองลูก
- สลับแขนที่ใช้อุ้ม เพื่อลดการใช้งานด้านใดด้านหนึ่งเกินไป
2.การทำกายภาพบำบัด
- ฝึกการเคลื่อนไหวข้อไหล่ที่ถูกต้อง
- ใช้เครื่องอัลตราซาวด์หรือนวดคลายกล้ามเนื้อที่ตึง
3.การบริหารกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้อง
- เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อสะบัก ไหล่ และต้นแขน
ท่าบริหารที่แนะนำสำหรับคุณแม่
ควรทำเป็นประจำ วันละ 1-2 ครั้ง เพื่อป้องกันอาการปวดเรื้อรัง
1.ท่าบริหารสะบัก (Scapular Retraction)
- ยืนหลังตรง เกร็งหน้าท้อง
- ดึงสะบักเข้าหากัน ค้างไว้ 5 วินาที แล้วคลาย
- ทำซ้ำ 10-15 ครั้ง
2.ท่าบริหารยืดกล้ามเนื้อไหล่ด้านหน้า
- ยืนหรือนั่ง ยกแขนข้างหนึ่งไปด้านหลัง ยืดไหล่ด้านหน้า
- ค้างไว้ 20-30 วินาที ทำซ้ำ 3 เซ็ต
3.ท่า wall slide
- ยืนพิงกำแพง ยกแขนไล่ขึ้น-ลงช้า ๆ
- ฝึกความมั่นคงของข้อไหล่และกล้ามเนื้อรอบข้อไหล่ rotator cuff
เมื่อไหร่ควรพบแพทย์หรือนักกายภาพบำบัด
- อาการปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ
- ปวดร้าวลงแขนหรือมีอาการชา
- อาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-4 สัปดาห์ แม้พักหรือออกกำลังกายเบา ๆ แล้ว
สรุป
อาการปวดไหล่จากการอุ้มลูกเป็นปัญหาที่คุณแม่หลังคลอดหลายคนต้องเผชิญ แต่สามารถป้องกันและบรรเทาได้ด้วยการปรับพฤติกรรม และฝึกท่าบริหารที่เหมาะสม หากดูแลตนเองอย่างถูกต้องตั้งแต่ต้น จะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเจ็บเรื้อรังและฟื้นคืนคุณภาพชีวิตได้ในระยะยาว
