Focus Shockwave หรือ Focused Extracorporeal Shock Wave Therapy (F-ESWT) เป็นเทคโนโลยีทางเวชศาสตร์ฟื้นฟูที่ใช้พลังงานคลื่นกระแทก (Shockwave) แบบโฟกัสลงไปยังจุดที่มีปัญหาอย่างแม่นยำ เพื่อกระตุ้นการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ ลดการอักเสบ และบรรเทาอาการปวดที่เกิดจากโรคหรือการบาดเจ็บของระบบกล้ามเนื้อและกระดูก ปัจจุบันนิยมใช้กันอย่างแพร่หลายในคลินิกกายภาพบำบัดและโรงพยาบาล เนื่องจากให้ผลลัพธ์ที่ชัดเจน รวดเร็ว และลดความจำเป็นในการใช้ยาแก้ปวดระยะยาว

หลักการทำงานของ Focus Shockwave

Focus Shockwave ทำงานโดยการปล่อยคลื่นกระแทกความถี่สูงและพลังงานสูงในรูปแบบที่โฟกัสหรือรวมพลังงานไปที่จุดเป้าหมายลึกลงไปใต้ผิวหนัง สามารถเจาะลึกได้ตั้งแต่ 0–12 เซนติเมตร ขึ้นอยู่กับการตั้งค่าและหัวเครื่องมือ

กลไกสำคัญ ได้แก่

• Microtrauma Stimulation: คลื่นกระแทกทำให้เกิดการกระตุ้นระดับเซลล์ (microtrauma) ซึ่งส่งผลให้ร่างกายเร่งกระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ (tissue regeneration)
• เพิ่มการไหลเวียนเลือด: ทำให้เส้นเลือดฝอยใหม่เกิดขึ้น (neovascularization) และนำออกซิเจนกับสารอาหารไปเลี้ยงเนื้อเยื่อมากขึ้น
• ลดสารก่อการอักเสบ: คลื่นกระแทกช่วยลดระดับสารเคมีที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด เช่น Substance P และ Bradykinin
• กระตุ้นการสร้างคอลลาเจน: ส่งเสริมความแข็งแรงและยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อ

ทำให้ความแตกต่างที่สำคัญระหว่าง Focus Shockwave กับ Radial Shockwave คือ Focus Shockwave มีความสามารถในการรักษาที่เจาะลึกและแม่นยำกว่า เหมาะกับการรักษาบริเวณที่อยู่ลึกหรือเล็ก ในขณะที่ Radial Shockwave เหมาะกับการรักษาในพื้นที่กว้างและตื้นกว่า นั่นเอง

ประโยชน์ของ Focus Shockwave

• บรรเทาอาการปวดเรื้อรัง เช่น ปวดเอ็นร้อยหวาย ปวดข้อศอกด้านนอก (tennis elbow) หรือปวดส้นเท้า (plantar fasciitis) กล้ามเนื้ออักเสบเรื้อรัง
• กระตุ้นการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ โดยเฉพาะเอ็น กล้ามเนื้อ และกระดูก
• ลดความจำเป็นในการใช้ยาแก้ปวดหรือยาต้านการอักเสบ
• ไม่ต้องผ่าตัด เป็นการรักษาแบบ non-invasive ปลอดภัยและเสี่ยงต่ำ
• ให้ผลลัพธ์รวดเร็ว ทำให้ผู้ป่วยบางรายรู้สึกดีขึ้นตั้งแต่ครั้งแรกที่ทำ

ข้อบ่งชี้ในการใช้ Focus Shockwave เหมาะกับเคสประเภทไหน

Focus Shockwave มักใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการหรือภาวะดังต่อไปนี้

• เอ็นอักเสบเรื้อรัง (Chronic tendinopathy) เช่น
  • เอ็นร้อยหวายอักเสบ (Achilles tendinitis)
  • เอ็นหัวไหล่อักเสบ (Rotator cuff tendinitis)
• ปวดส้นเท้า / พังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ (Plantar fasciitis)
• ข้อศอกอักเสบจากการใช้งานซ้ำ (Tennis elbow, Golfer’s elbow)
• ปวดหลัง ปวดคอ จากกล้ามเนื้อเกร็งเรื้อรัง
• กล้ามเนื้อหรือเส้นเอ็นบาดเจ็บจากกีฬา
• ภาวะกระดูกหักที่หายช้า (Delayed union) หรือไม่ติด (Non-union)
• แคลเซียมเกาะเอ็น (Calcific tendinitis)

Focus Shockwave เหมาะกับอาการผู้ป่วยระยะไหน

Focus Shockwave เหมาะกับผู้ป่วยในระยะกึ่งเฉียบพลันถึงเรื้อรัง ที่ผ่านการรักษาด้วยวิธีอื่นแล้วอาการไม่ดีขึ้นภายใน 3–6 เดือน และไม่มีข้อห้ามทางการแพทย์

• โดยระยะกึ่งเฉียบพลัน (Subacute): ใช้เพื่อป้องกันการพัฒนาเป็นอาการเรื้อรังและเร่งการฟื้นฟู
• ระยะเรื้อรัง (Chronic): ใช้เป็นทางเลือกเพื่อลดการพึ่งพายาแก้ปวดและลดความเสี่ยงการผ่าตัด
• ระยะฟื้นฟูหลังการผ่าตัดหรือการบาดเจ็บกีฬา: เพื่อกระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อและเพิ่ม functional recovery

ความรู้สึกขณะรักษาด้วย Focus Shockwave

ระหว่างทำการรักษาด้วย Focus Shockwave ผู้ป่วยอาจรู้สึก

• แรงกระแทกเป็นจังหวะที่จุดที่ทำการรักษา
• อาจมีความรู้สึกเจ็บหรือจี้เล็กน้อย โดยเฉพาะในบริเวณที่มีการอักเสบมาก
• ความรู้สึกนี้มักจะทุเลาลงเมื่อการอักเสบลดลง
• หลังทำอาจมีอาการปวดเมื่อย (post-treatment soreness) คล้ายกล้ามเนื้อล้าหลังออกกำลังกาย ซึ่งจะหายไปเองภายใน 24–48 ชั่วโมง

ข้อห้ามและข้อควรระวังในการรักษาด้วย Focus Shockwave

ข้อห้ามเด็ดขาด

• ผู้ที่มีภาวะเลือดออกง่ายหรือใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• บริเวณที่มีเนื้องอกหรือมะเร็ง
• หญิงตั้งครรภ์ (เฉพาะบริเวณท้องและหลังส่วนล่าง)
• บริเวณที่มีการติดเชื้อเฉียบพลัน

ข้อควรระวัง

• ผู้ที่ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ (Pacemaker) ควรปรึกษาแพทย์ก่อน
• ผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตสูงหรือโรคหัวใจ ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์
• ไม่ควรทำซ้ำในบริเวณเดียวกันถี่เกินไปเพื่อป้องกันการระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อ

ระยะเวลาในการรักษาด้วย Focus Shockwave

โดยทั่วไป 1 คอร์สการรักษา จะอยู่ที่ 3–5 ครั้ง ห่างกันสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ขึ้นอยู่กับ

• ความรุนแรงของอาการ
• ตำแหน่งและความลึกของปัญหา
• การตอบสนองของผู้ป่วยต่อการรักษา

ซึ่งผู้ป่วยบางรายอาจรู้สึกดีขึ้นตั้งแต่ครั้งแรก แต่ส่วนใหญ่จะเห็นผลชัดเจนหลังทำต่อเนื่อง 2–3 ครั้ง

สรุป

Focus Shockwave เป็นเทคโนโลยีการรักษาที่มีหลักฐานสนับสนุนในงานวิจัยจำนวนมาก ทั้งในแง่การบรรเทาอาการปวดเรื้อรังและการฟื้นฟูเนื้อเยื่อที่บาดเจ็บ กลไกการทำงานครอบคลุมทั้งการกระตุ้นการซ่อมแซมในระดับเซลล์ การเพิ่มการไหลเวียนเลือด และการปรับสมดุลสารสื่อประสาทที่เกี่ยวข้องกับความเจ็บปวด

ด้วยความแม่นยำในการโฟกัสพลังงานไปยังจุดที่มีปัญหา Focus Shockwave จึงเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพสูง เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่อาการไม่ดีขึ้นจากการรักษาอนุรักษ์นิยม และควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูหรือนักกายภาพบำบัดวิชาชีพเพื่อความปลอดภัยและประสิทธิผลสูงสุด